Bệnh phù đầu ở lợn con

Nguyên nhân
Bệnh phù đầu do trực khuẩn đường ruột sinh độc tố và dung huyết gây ra, thường là E. Coli chủng o . Hiện nay tại Việt Nam đã phân lập được 9 chủng thuộc serotyp o 139 và một chủng thuộc serotyp o 141.
Trong điều kiện tự nhiên, các chủng Coli gây bệnh và không gây bệnh tồn tại song song trong đường tiêu hoá của lợn. Cùng với vi khuẩn lên men sữa, chúng ức chế hệ vi khuẩn gây thối và các loại gây bệnh khác, ngoài ra còn
tham gia vào quá trình tổng hợp vitamin nhóm B, vitamin K và vitamin c. Như vậy, một mặt trực khuẩn E. Coli trong chừng mực nào đó có lợi cho vật chủ, nhưng mặt khác do rất hay thay đổi đặc tính gây bệnh nên khi có điều kiện thích hợp E. Coli chủng 0 phát triển và gây bệnh cho lợn con. Các điều kiện đó là:
- Cai sữa lợn con sóm nhưng sai kỹ thuật (cai sữa đột ngột).
- Thức ăn bị thay đổi đột ngột.
- Tập ăn cho lọn con muộn (sau 21 ngày mới cho tập ăn).
- Trong khẩu phần thiếu vitamin, đặc biệt vitamin nhóm B.
- Ngay sau cai sữa cho lợn con ăn thức ăn quá giàu đạm và sinh năng lượng cao, cho ăn quá no.
- Thức ăn cho lợn con bị mốc, lẫn độc tố, nhiễm khuẩn.
- Niêm mạc đưòng ruột thoái hoá, có thể là hậu quả của bệnh Phân trắng lợn con, cho nên thức ăn khônẹ hấp thụ hết tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
- Điều kiện ngoại cảnh bất lợi hhư chuồng nuôi lạnh, gió lùa, độ ẩm cao, môi trường xung quanh bị ô nhiễm (nước đọng nhiễm khuẩn).
Những yếu tố bất lợi nêu trên dẫn đến loạn khuẩn đường ruột, làm cho trực khuẩn gây bệnh đường ruột phát triển quá mức. Chúng sinh ra chất Histamin và men
Hioluronidaza làm loạn trương lực, sinh tiết nhầy và tăng độ thẩm thấu thành mạch máuT Do đó, tạo điều kiện cho VI khuẩn xâm nhập vào máu sinh ra nội, ngoại độc tố gây bệnh. Những biến đổi này gây phù do lượng lớn các chất trung gian tích ở trong các cơ quan và tế bào. Hậu quả lợn bệnh bị nhiễm độc, suy giảm phản ứng miễn dịch và xuất hiện viêm cơ tim, gan, thận và các cơ quan khác. Do suy tim nên lợn bệnh đột tử.
Triệu chứng
Thời gian ủ bệnh ngắn (khoảng 8 giờ) cho nên bệnh xảy ra rất nhanh, có khi lợn đang ăn uống bình thường nhung đột tử.
Bệnh Phù đầu xảy ra ở dạng điển hình và không điển hình.
Dạng điển hình: Triệu chứng điển hình là xuất hiện Hội chứng thần kinh. Lúc đầu lợn bệnh bị kích thích, co giật từng cơn, về sau liệt nhẹ rồi liệt hẳn 2 chân sau hoặc cả tứ chi. Mí mắt lợn bệnh phù, mắt nhắm, bỏ ăn, đôi lúc bị nôn và tiêu chảy. Trong mọi trường hợp lợn bệnh suy yếu hộ tim mạch, mạch đập nhanh (180 - 200 lần/phút). Lợn bệnh khó thở, thở thể ngực. Lúc đầu thân nhiệt tăng cao đến
40,2 - 41,0°c, về sau thân nhiệt giảm xuống, có khi dưói mức bình thường, lúc này lợn bệnh sắp chết.
Dạng không điển hình: Lợn bệnh bị suy nhược hệ tim mạch nặng, ủ rũ và có triệu chứng tiêu chảy. Để nhận biết bệnh Phù đầu cần lưu ý một số triệu chứng lâm sàng đặc trưng dưói đây:
- Bệnh thưòng xảy ra ở cơ sở có điều kiện nuôi dưỡng tốt.
- Bệnh xảy ra đột ngột ở đàn lợn con trước và sau cai sữa. Con hay ăn, to béo và phát triển nhanh nhất trong đàn thường bị trước. Lợn bệnh hay nằm, không thể đứng được và ngồi tư thế “chó ngồi”. Không có hiện tượng sốt cao.
- Lợn bệnh có triệu chứng thần kinh như run, co giật. Có trường hợp đi xoay vòng theo một chiều nhất định với tư thế đầu nghiêng, mõm hơi nghếch lên, cổ rụt lại. Trong thực tế tôi thường gặp lợn bệnh nghiêng đầu và đi xoay vòng ngược chiều kim đồng hồ.
- Lớp biểu mô vùng trán sưng, phù quanh hốc mắt nên quan sát thấy mắt lợn bệnh như lồi ra hoặc mắt thâm.
- Khi bị sưng hẩu lợn cứng hàm, kêu khó.
- Lạn bệnh bỏ ăn, yếu, đi loạng choạng và chết rất nhanh, thường chết trong khoảng 4 - 4 8 giờ sau khi có triệu chứng lâm sàng. Trước khi chết lợn bệnh nằm nghiêng, co giật, cứng hàm, bốn chân bơi trong không khí, mạch yếu, co cứng như bị uốn ván, thân nhiệt hạ xuống dưới mức bình thường.
- Bệnh xảy ra có tính cục bộ, nghĩa là không xuất hiện lan tràn từ đàn này sang đàn khác hoặc trong đàn có con bị bệnh, có con không.
- Mổ khám không thấy bệnh tích điển hình vì lợn chết nhanh, dạ dày vẫn chứa đầy thức ăn. Trong một vài trường hợp phù màng treo kết trắng, màng treo ruột, xuất huyết ruột non và sưng hạch màng treo ruột.
- Bệnh tuy do vi khuẩn E. Coli gây ra nhưng không phải trường hợp nào lợn bệnh cũng tiêu chảy và ít bị sốt.
Bệnh tích
Bệnh hay gây đột tử nên ít gặp bệnh tích điển hình. Dạ dày vẫn chứa đầy thức ăn. Thành dạ dày bị phù và dày lên nên niêm mạc dạ dày dồn thành nhiều nếp gấp. Trong một số trường hỡp lợn bệnh bị phù quanh hốc mắt, vành tim, màng treo ruột và sưng hạch màng treo ruột. Ruột non xuất huyết. Tế bào biểu mô niêm mạc ruột non hoại tử tràn lan.
Chẩn đoán
Dựa trên kết quả điều tra cơ bản, triệu chứng lâm sang và mổ khám bệnh tích. Điểm đặc biệt lưu ý là bệnh chỉ xảy ra ở đàn lợn trước và sau cai sữa, rất ít à lợn lớn hơn và không có ở lợn nái, đực giống sinh sản. Bệnh xảy ra đột ngột, con to béo bị trước.
Chẩn đoán phân biệt vói một số bệnh sau:
Bệnh giả dại (Aujeszky): Trong bệnh này lợn bệnh cũng biểu hiện thần kinh như đi xoay vòng vô định hướng, liệt 2 chân trước, sốt cao liên tục đến 42°c. Bệnh xảy ra không những chỉ ở lợn cai sữa mà cả ở lợn con theo mẹ, lợn trưởng thành. Điểm khá đặc biệt là lợn trưởng thành có các triệu chứng tổn thương đường hô hấp trên như ho, hắt hơi, chảy dịch mũi và phần lớn tự khỏi bệnh. Trong khi đó đàn con theo mẹ bị nặng và có triệu chứng lâm sàng điển hình hơn, trong trường hợp cấp tính có thể chết 100% số đầu con. Trước khi bệnh xảy ra trong trại lợn có hiện tượng nhiều chuột chết do bệnh giả dại. Mặt khác, khi bị bệnh giả dại lợn bệnh thường đứng với tư thế co một hoặc 2 chân trước, đầu chúi xuống, còn khi bị bệnh Phù đầu lợn bị liệt một hoặc 2 chân sau, đầu có tư thế ngửng lên.
Bệnh do Listeria: Bệnh thường xảy ra lẻ tẻ, phần lớn lợn bệnh có triệu chứng nhiễm trùng huyết như thân nhiệt tăng (41 - 42°C), thở nhanh (30 - 40 lần/phút), mạch đập nhanh (130 - 150 lần/phút).
Bệnh Dịch tả lợn: Trong một số trường hợp do tổn thương não nên lợn bệnh có biểu hiện thần kinh, quay cuồng, liệt 2 chân sau nên dễ nhầm với bệnh Phù đầu.
Điểm khác biệt bị bệnh không chỉ lợn sau cai sữa mà còn lợn lớn hơn. Lợn sốt liên tục, luôn ở mức 40 - 40°5, khi bội nhiễm có thể tăng cao hơn. Dùng kháng sinh điều trị không có hiệu quả.
Hội chứng Stress: Do rất nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân cai sữa sai kỹ thuật như cai sữa đột ngột và chuyển qua nuôi chuồng hoàn toàn mói, thiếu nước uống, chuyển đột ngột từ thức ăn lỏng qua thức ăn khô. Ghép đàn liên tục, vi phạm qui trình tiêm phòng và lấy máu, để lợn nhịn đói lâu, tiếng ồn cơ khí như hàn, gò,... Triệu chứng chính lợn đột ngột yếu, kích thích hoặc ủ rũ, lồng lên phía trước hoặc đi xoay vòng. Tím da tai, phần dưới chân, chỏm đuôi hoặc phầnbụng dưói. Một số khó thở, co giật dẫn đến chết. Như vậy, điểm qua triệu chứng lâm sàng Hội chứng Stress vừa giống bệnh Phù đầu vừa giống bệnh Dịch tả cho nên cần kiểm tra toàn diện mới chẩn đoán được bệnh. Đây là bệnh điều trị khỏi bằng cách dùng thuốc an thần, tiêm Calci-Mg-B6, điều trị theo triệu chứng.
Bệnh Tai xanh: Trong một số trường hợp, khi bị bệnh Tai xanh lợn bệnh cũng có triệu chứng thần kinh như liệt 2 chân sau, đi xoay vòng. Điểm khác biệt trong vòng vài ngày cả đàn bị bệnh. Lợn bệnh sốt kéo dài hàng tuần, đỏ da toàn thân, giảm hoặc bỏ ăn, uống và kèm nhiều triệu chứng khác như mô tả

Điều trị
Vì thời gian ủ bệnh rất ngắn, lợn hay chết đột ngột nên nếu trong đàn có con bị bệnh phải gấp rút điều trị cả đàn càng sốm càng tốt.
Lợn bệnh chết do mấy nguyên nhân sau:
- Nhiễm độc toàn thân, đặc biệt hệ thần kinh trung ương gây co giật, phù nề.
- Loạn khuẩn đường ruột.
- Truy tim mạch và rối loạn các chức năng.
Do đó để đạt hiệu quả điều trị cao đồng thời thực hiện 2 biện pháp sau:
Hộ lý:
- Nhốt toàn đàn ở chỗ tối, tránh tiếng ồn để lợn bệnh không bị kích thích. Để lợn nằm chỗ êm tránh xây xước khi co giật.
- Cho toàn đàn nhịn ăn cám công nghiệp 1 - 2 ngày, có thể cho ăn cháo gạo hoặc thức ăn nghèo dinh dưỡng, nhiều chất xơ, hạn chế đạm, nhưng giảm lượng thức ăn (cho ăn đói) và chia làm 4 - 5 lần/ngày. Cho lợn uống nước đầy đủ và cho ăn rau tươi sạch, nhiều chất xơ (dây khoai lang) để tăng nhu động một đẩy phân kèm vi khuẩn ra ngoài.
- Trường hợp đàn lợn đông, máng ăn ít (không đủ cho cả đàn ăn một lúc), tăng cưòng thêm máng ăn hoặc san nhỏ đàn.
- Vì lợn bệnh bị phù nên không sử dụng các chất điện giải và hạn chế sử dụng sản phẩm chứa Dexamethasol, vì nó tích nước càng làm cho lợn phù thêm.

Hỗ trợ kỹ thuật : 098 777 36 45 ( Mr Quang )