Bệnh viêm não tủy và màng não trên gà

Dịch tễ bệnh
- Bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi một cách đột ngột, nhưng nặng nhất là ở gà hướng thịt từ 2-6 tuần tuổi.
- Căn nguyên gây bệnh thâm nhập vào cơ thể gà bằng rất nhiều cách khác nhau:
+ Qua phôi trứng (truyền mầm bệnh từ gà mẹ) - truyền dọc.
+ Qua đường miệng và qua đường hô hấp - truyền ngang
+ Bệnh có tính lây lan mạnh không phụ thuộc vào mùa vụ, thời tiết.
Triệu chứng lâm sàng
Đối với gà con đến 50 ngày tuổi
Nếu mầm bệnh được gà mẹ truyền sang gà con thì bệnh xuất hiện sớm và tỷ lệ gà ốm và chết cao. Nếu do lây lan thì bệnh phát chậm hơn và số gà ốm cũng ít hơn. Nhìn chung có khoảng 5-30% số gà ở độ tuổi 2-35 ngày sau khi nở mệt mỏi lười đi lại, ít canh bới tìm kiếm thức ăn.
Khi xua đuổi gà ta thấy 2 hiện tượng:
- Một là gà bị động kinh chạy toán loạn không định hướng cho đến khi đâm vào vật cản thì chúng quay lăn ra giãy dụa, quay tít mù. Hai là chúng bất động nằm với các tư thế khác nhau mặc cho ta xua đuổi...
- Ở những gà ốm đó các cơ đầu, cơ cổ co giật, ngón chân dúm lại, gà kiệt sức dần do không kiếm được thức ăn nước uống, chúng chết do đói, khát và bị con khỏe dẫm lên hoặc do bệnh kế phát. Tỷ lệ chết giao động lớn từ 5-30%.
- Một số khác thì run rẩy đi không vững hay ngã khi bị xua đuổi vì thế bệnh AE có tên là dịch run rẩy gà.
- Số còn lại bình phục dần và để lại di chứng mắt bị đục thủy tinh thể.
Đối với gà trên 50 ngày tuổi và gà đẻ
Bệnh phát ra âm thầm và nhẹ nhàng làm cho người chăn nuôi khó biết. Riêng ở gà đẻ thì sản lượng trứng bị giảm mạnh từ 5-40%, thậm chí có đàn trên 50%, có đàn tắt đẻ luôn, sau khi bệnh qua khỏi thì một số gà mắt bị mờ đục.
Mổ khám bệnh tích
Không có tổn thương gì nếu không bị bệnh ghép.
Chẩn đoán
Có thể dựa vào đặc điểm dịch tễ, triệu chứng lâm sàng điển hình để chẩn đoán bệnh viêm não tủy và màng não. Khi làm tiêu bản vi thể thấy vỡ thành mao mạch não, các nơron thần kinh bị
thoái hóa, thâm nhập tế bào lymphoid ở dạ dày tuyến, tụy... Nếu cần thì phân lập virut AEV.
Chẩn đoán phân biệt
Đối với gà con bị viêm não tủy và màng não cần phân biệt:
a. Với bệnh gà lùn (hội chứng còi cọc). Bệnh viêm não tủy và màng não không có hiện tượng tiêu chảy hàng loạt, không có hiện tượng viêm đầu cơ đùi, ngực, không có các biến đổi ở ruột, tụy...
b. Ngoài ra bệnh viêm não tủy cần phải được phân biệt với bệnh viêm não xốp, nhưng ở nước ta chưa có bệnh viêm não xốp ở gà.
Đối với gà đẻ:
Bệnh viêm não tủy cần phân biệt với hội chứng giảm đẻ cũng do một số chủng Adenovirut khác gây ra: Ở cả 2 bệnh đều gây ra giảm đẻ 40 -50%, song ở dịch run rẩy có thêm các di chứng đục
thủy tinh thể ở mắt.
Điều trị bệnh AE
Bệnh không có thuốc điều trị đặc hiệu, tuy nhiên chúng ta có thể hạn chế số gà tử vong và tăng cường sức đề kháng bệnh cho cả đàn gà bằng việc bổ sung Vitamin cung cấp điện giải, nước uống đủ cho cơ thể, chọn lọc gà ốm chăm sóc riêng, chống bệnh thứ phát...
Cách thực hiện:
- Hạ thấp máng uống, máng ăn xuống sát nền, bắt những gà bệnh đặc biệt là gà nằm bẹp nhốt riêng, bơm nước thuốc theo 1 trong 2 cách sau cho mỗi gà 4-5ml/lần, ngày bơm 6-8 lần và bơm
liên tục 3-4 ngày.
Phòng bệnh viêm não, tủy
- Không nên dùng những đàn gà viêm não tủy để làm giống, vì phát tán bệnh đi khắp nơi do căn nguyên truyền qua phôi trứng.
- Những cơ sở chăn nuôi mà bệnh AE chưa xảy ra lần nào trước đó, nay nếu phát bệnh thì cần tiêu hủy triệt để đàn gà bệnh nhằm tránh lây lan mầm bệnh.
- Những cơ sở (trại) chăn nuôi đã có bệnh thì cần phải tiêm phòng vacxin, nhưng cần chú ý không được tiêm phòng vacxin sống nhược độc cho đàn gà mà ở đó có nhiều đàn gà khác với lứa
tuổi khác nhau vì virut vacxin có thể truyền ngang và gây bệnh cho đàn gà con với lứa tuổi nhỏ hơn (gà mới nở).
Các vacxin đang thông dụng là:
+ Myelovac - vacxin sống nhược độc của Pháp: pha với nước uống lần 1 khi gà 10-15 ngày tuổi, lần 2 khi gà được 5 tháng tuổi (ở Pháp vacxin chỉ được dùng lúc gà 10-14 tuần tuổi và lần 2 lúc 20 tuần tuổi).
+ Cevac - tremor L, chủng Calnek 1143 - vacxin sống nhược độc của Canada: lần 1 cho uống lúc gà 70-80 ngày tuổi, lần 2 lúc gà được 5 tháng tuổi.
+ TAD-AE-VAC, chủng Calnek 1143 của Đức: đây cũng là vacxin sống nhược độc dùng 2 lần như trên, cho uống lần 1 lúc gà 10 tuần tuổi, lần 2 lúc 20 tuần tuổi

Hỗ trợ kỹ thuật : 098 777 36 45 ( Mr Quang )