Bệnh cấp tính: tôm có màu sắc và thể trạng không khác với bình thường, thường có dấu hiêu bênh đặc trưng. Tôm bị bênh có thể chết ngay và tỷ lê chết tăng lên rất nhanh, trong thời gian ngắn đạt đến đỉnh cao nhất (2-5 ngày), ví dụ như bênh đốm trắng, bênh đầu vàng, bênh phát sáng.
Bệnh mạn tính: tôm bị bênh mạn tính thường màu sắc hơi tối đen, thể trạng gầy yếu, chậm lớn, tôm tách đàn bời lờ đờ trên mặt nước hoặc quanh bờ ao, tỷ lê chết tăng lên từ từ, trong một thời gian dài mới đạt đỉnh cao (2-3 tuấn có thể 1-2 tháng). Ví dụ bênh MBV, bênh ăn mòn vỏ, bênh nấm.
Dựa vào các dấu hiêu bênh của tôm, cần quan sát các thay đổi của tôm như sau:
Màu sắc tôm:
- Màu sắc của tôm bình thường sẽ liên quan với các điều kiên môi trường nước. Chẳng hạn ở những ao cạn hoặc nước trong tôm có khuynh hướng sậm màu hơn tôm ở nước sâu hoặc nước ít trong. Tuy nhiên sự thay đổi về màu sắc cũng có thể là một dấu hiêu về sức khoẻ của tôm. Tôm bị sốc hoặc bị bênh thường thay đổi màu sắc, ví dụ tôm chuyển màu đỏ thì có thể là do sự phóng thích sắc tố caroten bởi sự hoại tử gan tụy và dĩ nhiên là tôm chết thường có màu đỏ. Những con tôm còi hay chậm lớn thường thấy một vết đỏ hoặc trắng dọc lưng do sự tập trung sắc tố màu nâu vàng. Tôm ủ bênh thường có vỏ cứng và tối màu. Tôm đang ở trong giai đoạn bênh nặng sẽ có cơ màu trắng đục hoặc hơi đỏ
- Hầu hết các vết thương ở tôm sẽ chuyển màu đen hay nâu chỉ sau một thời gian ngắn. Đó là do sự sinh ra các sắc tố đen hay nâu sậm (melanin) để chống lại vi sinh vật (vì có tính độc) và bảo vê tôm khỏi nhiễm bênh. Ngoài sự chuyển màu đen, có một số trường hợp không bình thường khác có thể ảnh hưởng đến phần phụ. Phần phụ có thể bị cong hoặc bị gãy và đôi có thể bị sưng phồng lên. Hiên tượng sưng lên như vậy thường là hậu quả của sự nhiễm trùng từ những vùng đáy ao bị ô nhiễm bởi chất thải.
Những biến đổi ở ruột, gan tuỵ:
- Tôm bênh nặng thì dừng ăn và những con đang ốm sẽ ăn ít hơn bình thường. Ruột không có thức ăn là dấu hiêu của tôm bênh trong khi những con tôm có ít thức ăn trong ruột có thể ở giai đoạn đầu của bênh.
- Ruột cũng có thể có màu trắng hơn hay đỏ hơn so với màu bình thường của màu thức ăn viên. Màu đỏ có thể là do tôm ăn những động vật không xương sống có màu đỏ trong ao như giun nhiều tơ. Nếu ruột có màu đỏ không phải do giun nhiều tơ thì đó là dấu hiêu cho biết tôm đã ăn xác của các con tôm chết trong ao và điều này chứng tỏ rằng trong ao đã có tôm chết.
- Màu sắc của hê gan tuỵ cũng có thể thay đổi và nguy hiểm nhất là màu vàng mà ta thường gọi là bênh đầu vàng.
Hiên tượng mềm vỏ:
- Một dấu hiêu khác thường thấy là tôm bị mềm vỏ kinh niên. Thông thường vỏ tôm cứng lại sau khi lột xác 24 giờ. Nếu vỏ không cứng được thì nó sẽ bị nhăn và biến dạng và trở nên mẫn cảm hơn với các bênh. Có rất nhiều nguyên nhân gây hiên tượng mềm vỏ như:
- Thức ăn hôi thối, kém chất lượng (nấm Asperrgillus trong thức ăn) hoặc thiếu thức ăn
- Thả giống mật độ cao
- pH thấp
- Hàm lượng lân trong nước thấp
Thuốc trừ sâu Sinh vật bám:
- Một trong những dấu hiêu thông thường nhất của sức khoẻ kém là hiên tượng đóng rong (sinh vật bám) hay sự phát triển của các vi sinh vật trên bề mặt cơ thể tôm. Khi các sinh vật bám trên vỏ, chúng thường có khuynh hướng thu gom những chất vẩn cặn và bề ngoài tôm có màu xanh rêu hoặc bùn. Nếu tôm khỏe thì nó sẽ tự làm sạch cơ thể đều đặn và sau khi lột xác thì hiên tượng đóng rong sẽ mất đi nhưng đối với tôm yếu thì sự tự làm sạch và lột xác kém thường xuyên hơn. Nước ao nuôi bẩn thì ngoài sự ảnh hưởng tới sức khỏe tôm, còn cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cho các sinh vật gây bênh và vì vậy làm tăng sự phát triển cuả sinh vật bám trên cơ thể tôm.
Những biến đổi mang:
- Khi tôm khoẻ thường giữ mang rất sạch, nhưng tôm bênh hay yếu thì mang có màu nâu do quá trính tự làm sạch kém nên các chất bẩn bám vào mang và có thể nhìn thấy qua vỏ đầu ngực.Nếu mang thực sự bị tổn thương thì mang tôm có màu đen. Mang tôm cũng có thể có màu đen trên mang hoặc ở bên trong vỏ giáp do các muối sắt tích tụ lại. Nếu mang có màu hồng thì có thể do tôm sống trong môi trường có hàm lượng oxy hoà tan thấp (<3mg/l). Những biến đổi ở cơ:
- Cơ bụng của tôm sẽ không lấp đày vỏ giáp nếu bị đói kéo dài ngay sau khi lột xác. Cơ tôm (thịt) sẽ trở nên đục bởi nếu có hiên tượng sốc cấp tính, nhiễm nấm. Sự nhiễm khuẩn mãn tính cục bộ sẽ gây thành những vết thương đen trong cơ.
Thu mẫu cố định để phân lập vi khuẩn, nấm, virus, ký sinh trùng.
- Có nhiều bênh chúng ta không thể phân tích ngay tại hiên trường được, chúng ta phải cố định để phân tích mô bênh học, thu mẫu virus, vi khuẩn, nấm để nuôi cấy theo dõi tiếp, cố định ký sinh trùng để phòng thí nghiêm xác định loài. Phân tích sinh học phân tử PCR, RT- PCR, kỹ thuật lai In situ...
Hỗ trợ kỹ thuật : 098 777 36 45 ( Mr Quang )
