a. Tên bệnh và tác nhân gây bệnh
Ký sinh ở động vật thủy sản Việt Nam, thường gặp 4 giống giống Apisoma, giống Epistylis, giống Zoomthamnium và giống Vorticella thuộc hai Apiosomatinae và họ Banina Vorticellidae. Nhìn chúng hình dạng cơ thể phía trước lớn, phía sau nhỏ, có dạng hình loa kèn, hình chuông lộn ngược, nên có tên là trùng loa kèn. Phía trước cơ thể có 1 – 3 vòng lông rung và khe miệng. Phía sau ít nhiều đều có cuống để bám vào bất kỳ giá thể nào. Một số giống hình thành tập đoàn (Epistylis Zoomthamnium ). Các cá thể liên kết với nhau bởi nhánh đuôi. Trùng hoa loa kèn lấy dinh dưỡng bằng cách lọc trong môi trường nước.
- Giống Vorticella có thể sống đơn độc, đính vào giá thể bằng một cuống hình trụ mảnh có thể co rút được. Tế bào hình chuông lộn ngược. Phía trước thường rộng hình đĩa, có một vùng lông xoắn ngược chiếu kim đồng hồ, hướng tới miệng. Có thể có một nhân nhỏ và có một nhân lớn hình dải, có 1-2 không bào co rút. Cơ thể không màu hoặc màu vàng, xanh.
- Giống Zoomthamnium cấu tạo tế bào tương tự Vorticella, những loài của giống này sống tập đoàn, mỗi tập đoàn có vài hoặc rất nhiều tế bào. Cuống phân nhánh dạng lưỡng phân đều. Cuống có khả năng co rút (mynemes) không liên tục trong tập đoàn, nên mỗi nhánh co rút riêng rẽ.
- Giống Epistylis cấu tạo tế bào gần tương tự Zoomthamnium. Nhân lớn của chúng tương đối ngắn, có dạng xúc xích. Đặc điểm chủ yếu khác với Zoomthamnium là cuống không co rút. Bản thân tế bào có thể co hoặc duỗi vòng lông rung ở phía trước miệng vào trong lòng cơ thể. Cuống phân nhánh so le hoặc đều. : 56-70 x 30-40 µm.
- Giống Apiosoma cơ thể hình chuông hoặc hình phiễu lộn ngược. Phía trước tế bào hình thành đĩa lông rung gồm ba vòng lông tơ xoáy ngược chiều kim đồng hồ tới phễu miệng. Cuối phía sau tế bào thon kéo dài thành cuống, đầu mút của cuống có một đĩa bám nhỏ hoặc túm lông bám, tổ chức dính. Màng tế bào mỏng, có vân ngang, gần nhân có vành đai lông mao ngắn. Nhân lớn hình nón lộn ngược nằm ở trung tâm tế bào. Nhân nhỏ hình bán cầu hoăc hình gậy nhân lớn. Apiosoma piscicolum ssp (Chen, 1955) kích thước tế bào 50-80 x 11-15,4 µm. Trùng loa kèn sinh sản vô tính bằng hình thức cắt đôi theo chiều dọc cơ thể . Sinh sản hữu tính bằng hình thức tiếp hợp (hình 42c) thường cơ thể nhỏ bám gần miệng cơ thể lớn. Nhân lớn của tiếp hợp tử phân thành chuỗi nhiễm sắc chất.
b. Dấu hiệu bệnh lý
Trùng loa kèn bám trên da, vây, mang cá, trên cơ mang có phần phụ của tôm, trên thân các chi của ếch, ba ba. Trùng làm ảnh hưởng đến hô hấp, sinh trưởng của tôm cá. Ở giai đọan ấu trùng cua tôm cá trùng loa kèn cản trở sự hoạt động của ấu trùng và gây chết rải rác. Đối với ếch, ba ba trùng loa kèn bám thành những đám trắng xám dễ nhầm với nấm thủy my. Bệnh nặng đã gây chết cho ba ba giống.
d. Chẩn đoán bệnh
Lấy nhớt kiểm tra dưới kình hiển vi
e. Phân bố theo loài cá
Trùng loa kèn phân bố ở cả nước ngọt, nước mặn. Chúng ký sinh ở tất cả động vật thủy sản.
f. Cách phòng
• Không nuôi cá ở mật độ quá cao
• Xử lý lớp mùn bả hữu cơ trong đáy ao.
• Tránh gây sốc cho cá nuôi, nhất là sốc do nhiệt độ.
g. Cách trị
Giống như bệnh Chilodonellosis
Hỗ trợ kỹ thuật : 098 777 36 45 ( Mr Quang )